Źródło: Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych  Poznań 1935
Autor: ks. kanonik Stanisław D. Kozierowski

Zachowano oryginalną pisownię.

 CZERLEJNO, w. [wieś] nad Strugą dopł. Męciny na płn.-zach. Środy a płd. Kostrzyna, niegdyś Czyrnielino od Czyrnieli na­zwane. R. 1210 (KDW I. 104) należały dziesięciny stąd do Joanitów pozn., z jednego Cz. pisał się r. 1247 (1. c. I. 262) magi­ster Bogufał, późniejszy biskup pozn. w latach 1254—65. Dru­gie Czerlejno zlecił w ostatniej woli książę Przemysł I kościo­łowi św. Wojciecha w Gnieźnie r. 1257 (MP II. 580), po jego śmierci syna pogrobowca Przemysła II chrzcił bisk. pozn, Bo­gufał z Cz. z kustoszem Baszkiem. Że z naszego Cz. pochodził wynika dopisek z r. 1265 (1. c, II. 589), że to była włość jego kościoła. R. 1357 (KDW III. 1354) oba Czerlejna i Sułowo na­leżały do kapituły gnieźn. Kościół par. powstał tu może w XII w. (jeden z tytułów św. Idzi). R, 1268 (MP II. 593) Dobrogost Sulisławic z Nagradowic zabił na cmentarzu kościoła w Cz. kanonika pozn. Piotra Pomorzanina w sporze o dziesię­cinę może z Wydzierzewic. R. 1398 stąd wikary Maciej, r. 1427—43 (AC II. 1171) prob. Chebda z Nagradowic i Wy­dzierzewic, który miał proces r. 1443 o zdewaluowaną grzywnę z Maciejem z Wysławic. R. 1481 (1. c. II. 1419) trzymał tę prebendę kanonik pozn. Hektor (Leszczyc) z Koźmina, który wów­czas zawarł układ dziesięcinny z ziemianami z Poklatek, Pa­włem Pakoszem i synem jego Piotrem. R. 1510 (LBL f. 25) był tytuł kościoła Wniebowizięcie N. Marji P., św. Idzi i Katarzyna, dziś pierwszy, W Czerlejnie było 21¹/₂ ł. os., 11 ł. op., folwark, proboszcz posiadał karczmę, w Czerlejnku były 23 ł. os., 2 za­grodnicy, Mikuszewo, dziś folwark prob. Mikuszyn o 146 ha, wówczas dez. Dalsze wsie w ówczesnej parafji Trzek, Poklatki, Wydzierzewice, Żabokrzeki op., Klony, Węgierskie, Słupia W., M.; Markowice i nieistniejące dziś Pieńkowice dawały alternatim dziesięcinę do Krerowa i Czerlejna. Obszerna lustracja majątku kapitulnego pochodzi z r. 1534 (UVG str. 493 i n.) Przywilej na sołectwo o 6 ł. w Czerlejnku wydał arcyb. Jakób r. 1302 a odnowiła go kapituła r. 1526. Proboszcz z Czerlejna pobierał od kmieci z Czerlejnka po ćwiertni obojga zboża mesznego a od sołtysów 6 ćw. W Czerlejnie miał prob. wówczas nie­wielki folwark, niewiadomo ile łanów liczący i 3 siedliska, z 16 łanów os. km, otrzymywał po wiertelu obojga zboża mesznego. Jeden łan był altarzysty. Porowca była przyległość Czerlejnka ku Klonom a Sułowo od Trzeku i Siekierek. R. 1743 (Ł I. 391) staraniem prob. Lubaszowskiego stanął nowy drew. przybytek, poświęcony 1767. Księgi rozpoczynają się od r. 1596. Co się tyczy rycerstwa w par. cz., znamy z Wydzierzewic Nowinów i Ogończyków, z Trzeku Doliwów i Jastrzębców, z Klon Grzy­małów, z Węgierskiego Łodziów. Kolatorem jest jeszcze dziś ka­pituła metrop. gnieźn. Struga od Węgierskiego płynąca ku Klesz­czewu nazywa się Chrząścina, urocz, u Węgierskiego Kruszczawa a. Kruszewa, u Mikuszyna Świnia G., u Trzeku strum. Gacki.

 

Źródło: Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej Dyecezyi Poznańskiej przez Józefa Łukaszewicza.
Tom I, 1858

Zachowano oryginalną pisownię.

X. Kościół parochialny w Czerlejnie.

„Wieś Czerleino należała do kapituły kościoła katedralnego gnieźnieńskiego, która zapewne w niej kościół parochialny założyła, ale nie wiadomo kiedy.¹) Istniał on jednakże już na początku 16. wieku, bo księga beneficorum z roku 1616 dnia 4. Listopada znajduje się w księdze konsystorskiej oblatowaną. W r. 1638 oglądał ten kościół w czasie wizyty swojej Strzałkowski, archidyakon poznański i mówi o nim: »We wsi Czerleinie, należącej do kapituły katedralnego kościoła gnieźnieńskiego, znajduje się kościół drewniany, poświęcony, pod tytułem Wniebowzięcia N, Maryi Panny, ś, Katarzyny Panny i męczenniczki i ś. Idziego opata. Kolacyiobecnie regenta Prześwietnej kapituły.« W sto lat później, to jest 1725 r. kościół w Czerleinie miał już powierzchowność bardzo starego gmachu. Wizyta Libowicza z r. 1725 mówi o nim: »kościół ten parochialny jest drewniany, stary, szkudłami podparty.« Stał on jednakże jeszcze lat kilkanaście, jak uczy wizyta Franciszka Xawerego Rydzyńskiego, biskupa nilopolitańskiego, sufragana poznańskiego i archidyakona poznańskiego z roku 1777, która opiewa: »kościół ten parochialny jest pod tytułemWniebowzięcia N. Maryi Panny, cały drewniany, zwyczajnego kształtu, nowo od fundamentów przez Wielebnego niegdyś ks. Lubaszowskiego, dziekana kostrzyńskiego, plebana naówczas miejscowego w roku 1743 postawiony, roku zaś 1767 poświecony.«
Do kościoła tego zaprowadzonem zostało w r. 1752, bractwo ś. Maryi Magdaleny. Nie zawiera on w sobie żadnych zgoła pomników przeszłości, posiada tak dawne księgi jak kościół czrleiński. Księgi bowiem kościelne w tem miejscu zaczynają się od roku 1596.
Kaplica w Klonach. W parochii czerleinskiej, we wsi Klony była kaplica, o której wizyta Rydzyńskiego z roku 1777 mówi: »Kaplicę prywatną we wsi Klony utrzymują we dworze swoim ur. Smoleńscy, wojscy bydgoscy.«
Szkoła w Czerlejnie. O szkole w tej wsi wspomina wizyta Strzałkowskiego z r. 1638 temi słowy: »Pleban utrzymuje rektora szkoły, płacąc mu z własnych dochodów, ma także dla niego dom z ogrodem.
Szpitala w Czerleinie nie było.”

---

PARAFIA CZERLEJNO

pw. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej.

  Już w XI wieku wzmiankowane jest Czerlejno, wieś królewska ofiarowana przez księcia Przemysława I kanclerzowi Bogufałowi. W 1257 przechodzi ona na własność kapituły gnieźnieńskiej.

Kościół wzniesiony w 1743 roku z modrzewia, konstrukcja zrębowa, oszalowany. Prostokątna nawa a przy niej zamknięte trójboczne prezbiterium z zakrystią od północy. Do nawy głównej przylega kruchta i wieża konstrukcji słupowej zwieńczona pokrytym blachą hełmem z latarnią i krzyżem. Dach kryty gontem. Stropy w nawie głównej kasetonowe, wsparte dwoma rzędami słupów oddzielających nawy boczne ze sklepieniami kolebkowymi. Obok kościoła drewniana dzwonnica typu krosnowego z czterospadowym dachem pokrytym gontem. Kościół otoczony kamiennym murem z dwoma bramami.

Wyposażenie w stylu rokoko zadziwia ilością figur rozmieszczonych nie tylko w ołtarzu głównym ale i w całym kościele.

 

Ołtarz główny ku czci Matki Bożej Wniebowziętej.

 

 

 

 

 

Wierna kopia gotyckiej Madonny z 1370 r.
Bardzo cenny oryginał został przekazany do Muzeum Archidiecezjalnego w Poznaniu.

 

 

Po lewej stronie ołtarza figura Chrystusa Zbawiciela Świata-wiek XVIII.

 

Złocone figury widzimy przy każdym ołtarzu.

 

 

 

 

Na ścianie boczne.                                                              Przepiękna szmaragdowo niebieska ambona.

 

.

Chrzcielnica z szufladkami i schowkami.

Anioł.

Droga krzyżowa.

Ciekawostka.

10.10.2011. przyjechaliśmy pierwszy raz do Czerlejna i modliliśmy się na stopniach ołtarza przed którym ślubowali mój pradziadek Mikołaj Podpoliński z Kostrzyna i prababka Magdalena Kajdasz z Poklatek. Dopiero po powrocie do domu zorientowałam się, że akurat tego dnia 125 lat temu ksiądz Antoni Kiełczyński udzielił im sakramentu małżeństwa, a świadkami zaślubin byli Józef Podpoliński-ojciec Mikołaja i Wawrzyniec Jabłoński mąż siostry Magdaleny. Czyżby mnie przywołali?…

Zdjęcia tego dnia wykonał Włodzimierz Kuliberda
Opracowanie i projekt Bożenna Kuliberda