Źródło: Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych Poznań 1935
Autor: ks. kanonik Stanisław D. Kozierowski

Zachowano oryginalną pisownię.

 „GIECZ, w. na płn.-wsch. Środy nad jeziorem, przez które przepływa Źrenica a wpływa na płd. Biskupic Sadowa, u ujścia z 1. strony Stobnicy do Źrenicy, ostrowy (106.6, 105.05 m) oto­czone bagnami niegdyś Radyczy, nazwany od Gdeka (po którym dziś nazwisko w Poznańskiem Gdeczyk), gród już za czasów Bo­lesława Chrobrego Gdecz, (Gdech), i kasztelania, która dostar­czała 300 pancernych i 2000 szczytników (MP I. 404) a obejmo­wała mniejwięcej późniejszą ziemię Średzką, również czoło opola jeszcze w XIII w. Kasztelanami byli tu n. p. Mirosław (pewnie Łodzia) r. 1240 (KDW I. 224), Bożęta (Poraj czy Drya) r, 1278 (1. c. I. 482), Czema (pewnie Awdaniec) r. 1362 (1. c. III 1477). R. 1286 (1. c. I. 568) nadał książę Przemysł II G. z jeziorem swojemu kapelanowi i protonotarjuszowi Tylonowi, który zlecił tę włość ,z Poświętnem kapitule pozn. a ta wcieliła ją r. 1298 (KDW II. 770) z dochodami kościoła do prebendy archidiakona pszczewskiego. Kościół par. na podgrodziu gieckiem z 1. strony Źrenicy założył i uposażył król Mieszko I lub Bolesław Chrobry a pierwotne uposażenie domu B. stanowiły Biskupice nad je­ziorem i Poświętne. W XI—XII w. wzniesiono tu z granitu cio­sowego romański przybytek z nawą o murach 1.10 m. grubych, zewnątrz 10.70 m. długą i 5.80 m. wewnątrz szeroką, z prezbiterjum zewnątrz 4 m, długiem i półkulistą absydą u pod­stawy wewnątrz 4.90 m. szeroką; w przedsionku płd. stoi mo­nolitowa chrzcielnica, grubo ciosana, ale mająca ogólną formę romańskiego kielicha (ob. M. Sokołowski Spraw. kom. hist. sztuki III. 3. 93—4). Długosz zaliczył ten przybytek do Duninowskich t. j. do pierwszej połowy XII w. R. 1038 podczas napadu na Polskę zabrał książę czeski Brzetysław z okolicy G. jeńców, którzy się poddali Czechom i osadził ich w głębi Czech, gdzie w lasach Czernińskich założyli osadę Giedczany, Hedćany. Po­tomkiem pewnie pierwszego duszpasterza gieckiego był historyk czeski i kanonik praski Kozmas (ok. r. 1045—1125). Dom B. jest pod wezw. Wniebowzięcia N. Marji P. i św. Mikołaja (Ł I. 388). Drugi kościół wzniesiono ok. 400 m. dalej na zach. po p. stronie Źrenicy w środku okopu czyli grodziska pod wezw. św. Jana, dzisiejszy parafjalny w Grodziszczku, w XIII w. również jako giecki uważany. R. 1240 (KDW I. 224) książę Przemysł I da­rował kościołowi św. Jana w G. dział dziesiętników swoich u grodu g. między jeziorem a brodem Skłokowem z tem zalece­niem, aby ludzie tam osiadli te same mieli swobody co inni pod­dani katedry pozn. R. 1427—29 był tu proboszcz Paweł, r. 1469 (TC) Mikołaj Opacz, r. 1485 (TPy.) Mikołaj Gołutowski (z Gułtów), r. 1513 (AC II. 1677) Wojciech z Wrześni. Po po­żarze r. 1713 odnowiono świątynię. Patronat kościoła gieckiego należy do władzy duch. Biskupice i Poświętne (r. 1513 AC II. 1677 miał proboszcz giecki kmiecia swego w Poświętnem) nale­żały przez długie wieki do biskupów pozn. (ŹDW str. 200). Do­minowo i Szrapki dzierżyli niegdyś Dryowie, w Orzeszkowie siedzieli Nowinowie. Na wsch. G. Struga, Strużne, Postrużne, Górzno (124.6 m.), Podgórzno (108.8 m.), Kościelisko, ku Do- minowu Gorzyce, Jankowiec, Pniewie, Wrzosy, Zawrzosy, u Orzeszkowa Osia G., Naczki (por. imię Nowinów Naczesław- Naczek), Niezbrzedny, u Rusiborza Błonia i Rowce.”

Źródło  poniższej treści: Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej Dyecezyi Poznańskiej przez Józefa Łukaszewicza. Tom I, 1858

Zachowano oryginalna pisownię.

VIII. Kościół parochialny w Gieczu.

„Stary to gród lechicki ta wieś Giecz. W niej znajduje się bardzo starożytny kościół parochialny z kamieni granitowych w sześciany obrabianych z wyciętem w półkola sanctuarium, założony według Gługosza przez Piotra Dunina z Skrzynna, a podobniej do prawdy przez jednego z Przemysławów, książąt wielkopolskich. Wieś Giecz naprzód własność książęca, należała później do archidyakonów pszczewskich, którzy prawo kolacyi tutejszego kościoła mieli. Oglądał go w roku 1638 w czasie wizyty swojej Strzałkowski, archidyakon poznański i tak go opisuje: »Wieś Giecz wcielona do archidyakonatu pszczewskiego; w niej znajduje się kościół z kamieni sztucznie zbudowany, i dachówką przykryty, pod tytułem N.M. Panny i ś. Mikołaja, biskupa i wyznawcy. Prawo kolacyi kościoła tego służy Przewielebnemu archidyakonowi pszczewskiemu.«
– Podług  wizyty Rydzyńskiego z r. 1777 pogorzał kościół w Gieczu jakimś przypadkiem w r. 1713. Naprawiony wkrótce potem, był znowu w r. 1777 zrujnowany. Mimo badrzo wielkiej starożytności swojej nie zawiera w sobie żadnych zgoła pomników przeszłości.
We wsi Rusiborzu , należącej do parochii gieckiej znajdowała się w roku 1777 we dworze kapkiczka, w której się za indultem władzy duchownej msza niekiedy odprawiała.
Szkoła. Wizyta Strzałkowskiego z roku 1638 mówi: »Rektora szkoły nie utrzymuje Wielebny pleban.« Wizyta Libowicza z roku 1725 wskazuje wyraźnie jeszcze ślad szkoły w tem miejscu. »Jest tu dom – mówi – w miejscu zniesionej szkoły ( sublatae schole), kosztem teraźniejszego plebana ( Andrzeja Falerskiego ) wystawiony, w którym mieszka utrzymywany hojnością tegoż plebana organista.«
Szpital. Wizyta Rydzyńskiego powiada, że w r. 1777 był w Gieczu dom drewniany wybudowany przez  proboszczy miejscowych, w którym mieszkało kilku ubogich utrzymujących się z jałmużny, bo innego funduszu dla tego szpitala nie było.”

Poniższe zdjęcie przedstawia figurę św. Jacka, usytuowaną w ogrodzie przy dawnej szkole w Rusiborzu.

Wnętrze kościoła w Gieczu.

 

 

 

---

Księża pracujący w parafii Giecz.

 

Rok	Imię	Nazwisko	Funkcja	Ur.	Święcenia	W parafii od	W parafii do
	Paweł		pleban			1427	1429
	Mikołaj	Opacz	pleban			1469
	Mikołaj	Gołutowski z Gułtów	pleban			1485
	Wojciech	z Wrześni	pleban			1513
1725	Andrzej	Falerski	pleban			1725
1768	Tomasz Józef	Przystanski	pleban	1736	1766	1766	1767
1778	Antoni	Uminski	pleban			29.03.1767
1801	vacat
1807	Andrzej Gerwazy	Gutkowski	Cur.	1760		1801	01-07-1828 zmarł w Gieczu
1830	Jakub	Gagacki	Com. qui in              Gułtowy			06.1828	06.1830
1831	Vacat dot. 1829/30 r.		Dec.For.Com.
1831	Michał	Szczodrowski	Cur.	1801	1827	06.1830	06.1859
1861	Antoni	Kurowski	Com. qui in Grodziszczko	1818	1847	06.1859	06.1861
1862	Wincenty	Sulkowski	Com.	1826	1846	06.1861	15.03.1890 zmarł w Gieczu
1888	Walenty	Śmigielski	vacat w Gieczu – Kurator prob.z Mącznik	1849	1875	28.05.1888	06.1889
1893	Jan Baptysta	Jaensch	vacat w Gieczu         -qui in Grodziszczko	1849	1874	13.07.1889	1896
1896	Tomasz	Staśkiewicz	Proboszcz	16-09-1839	1867	25.06.1896
1899	Marcin	Manicki	Komendariusz	04.11.1841	21.09.1865	01.05.1899	29.07.1901
1901	Jan	Jaensch	komenda na beneficjium w Gieczu	1849	1874	29.07.1901	06.1904
1904	Tomasz	Ruszkiewicz	Proboszcz	1846	1873	09.07.1904	17.07.1913
1913	Marcin	Poczta	na beneficjum     w Gieczu	1881	1904	17.07.1913	31.12.1922
1923	Józef	Pałkowski	Administrator Parafii Giecz	1872	1895	01.01.1923	28.02.1931
1931	Karol	Zwaka	Proboszcz parafii Giecz i Grodziszczko	1890	1917	01.03.1931	03.1940 aresztowany

Parafie w Gieczu i Grodziszczku, położone są na terenie Gminy Dominowo. Pierwsza z nich – w Gieczu została erygowana w X w., druga w Grodziszczku prawdopodobnie w XIII w. Księża zostawali powoływni na proboszczów Nominacją Arcybiskupią. Nominacje publikowane były wówczas w: Directorium Divini Officii ac Missarum, Ordo Officii Divini ad usum Almae Eccles. Metropolitanae, Kościelnym Dzienniku Urzędowym, Miesięczniku Kościelnym dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Od roku 1931 posługę kapłańską pełnił jeden proboszcz w obydwu parafiach rezydujący w Grodziszczku.

Kościół filialny w Dominowie
Parafii Rzymskokatolickiej w Gieczu

Powojenni kapłani  parafii w Gieczu i Grodziszczku.

1	Tadeusz	Kowalski	1945	1946
2	Marian	Widelicki	1946	1949
3	Leon	Stępniak	1949	1960
4	Jan	Jankowski	1960	1963
5	Damian	Drażdżyński	1963	1969 zm. w Grodziszczku
6	Jerzy	Krzyżaniak	1969	1981
7	Jerzy	Kędzierski	1981	1990
8	Zygmunt	Skrzypski	1990	1995
9	Piotr	Til	1995	2000
10	Zbigniew	Uramowski	2000	2006
11	Zbigniew	Nowaczewski	2006

 Na cmentarzu przykościelnym w Gieczu spoczywa
ks. Wincenty Sulkowski (*1823 +1890)
proboszcz parafii Giecz w latach 1861-1890.