



Źródło: Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych Poznań 1935
Autor: ks. kanonik Stanisław D. Kozierowski
Zachowano oryginalną pisownię.
„GIECZ, w. na płn.-wsch. Środy nad jeziorem, przez które przepływa Źrenica a wpływa na płd. Biskupic Sadowa, u ujścia z 1. strony Stobnicy do Źrenicy, ostrowy (106.6, 105.05 m) otoczone bagnami niegdyś Radyczy, nazwany od Gdeka (po którym dziś nazwisko w Poznańskiem Gdeczyk), gród już za czasów Bolesława Chrobrego Gdecz, (Gdech), i kasztelania, która dostarczała 300 pancernych i 2000 szczytników (MP I. 404) a obejmowała mniejwięcej późniejszą ziemię Średzką, również czoło opola jeszcze w XIII w. Kasztelanami byli tu n. p. Mirosław (pewnie Łodzia) r. 1240 (KDW I. 224), Bożęta (Poraj czy Drya) r, 1278 (1. c. I. 482), Czema (pewnie Awdaniec) r. 1362 (1. c. III 1477). R. 1286 (1. c. I. 568) nadał książę Przemysł II G. z jeziorem swojemu kapelanowi i protonotarjuszowi Tylonowi, który zlecił tę włość ,z Poświętnem kapitule pozn. a ta wcieliła ją r. 1298 (KDW II. 770) z dochodami kościoła do prebendy archidiakona pszczewskiego. Kościół par. na podgrodziu gieckiem z 1. strony Źrenicy założył i uposażył król Mieszko I lub Bolesław Chrobry a pierwotne uposażenie domu B. stanowiły Biskupice nad jeziorem i Poświętne. W XI—XII w. wzniesiono tu z granitu ciosowego romański przybytek z nawą o murach 1.10 m. grubych, zewnątrz 10.70 m. długą i 5.80 m. wewnątrz szeroką, z prezbiterjum zewnątrz 4 m, długiem i półkulistą absydą u podstawy wewnątrz 4.90 m. szeroką; w przedsionku płd. stoi monolitowa chrzcielnica, grubo ciosana, ale mająca ogólną formę romańskiego kielicha (ob. M. Sokołowski Spraw. kom. hist. sztuki III. 3. 93—4). Długosz zaliczył ten przybytek do Duninowskich t. j. do pierwszej połowy XII w. R. 1038 podczas napadu na Polskę zabrał książę czeski Brzetysław z okolicy G. jeńców, którzy się poddali Czechom i osadził ich w głębi Czech, gdzie w lasach Czernińskich założyli osadę Giedczany, Hedćany. Potomkiem pewnie pierwszego duszpasterza gieckiego był historyk czeski i kanonik praski Kozmas (ok. r. 1045—1125). Dom B. jest pod wezw. Wniebowzięcia N. Marji P. i św. Mikołaja (Ł I. 388). Drugi kościół wzniesiono ok. 400 m. dalej na zach. po p. stronie Źrenicy w środku okopu czyli grodziska pod wezw. św. Jana, dzisiejszy parafjalny w Grodziszczku, w XIII w. również jako giecki uważany. R. 1240 (KDW I. 224) książę Przemysł I darował kościołowi św. Jana w G. dział dziesiętników swoich u grodu g. między jeziorem a brodem Skłokowem z tem zaleceniem, aby ludzie tam osiadli te same mieli swobody co inni poddani katedry pozn. R. 1427—29 był tu proboszcz Paweł, r. 1469 (TC) Mikołaj Opacz, r. 1485 (TPy.) Mikołaj Gołutowski (z Gułtów), r. 1513 (AC II. 1677) Wojciech z Wrześni. Po pożarze r. 1713 odnowiono świątynię. Patronat kościoła gieckiego należy do władzy duch. Biskupice i Poświętne (r. 1513 AC II. 1677 miał proboszcz giecki kmiecia swego w Poświętnem) należały przez długie wieki do biskupów pozn. (ŹDW str. 200). Dominowo i Szrapki dzierżyli niegdyś Dryowie, w Orzeszkowie siedzieli Nowinowie. Na wsch. G. Struga, Strużne, Postrużne, Górzno (124.6 m.), Podgórzno (108.8 m.), Kościelisko, ku Do- minowu Gorzyce, Jankowiec, Pniewie, Wrzosy, Zawrzosy, u Orzeszkowa Osia G., Naczki (por. imię Nowinów Naczesław- Naczek), Niezbrzedny, u Rusiborza Błonia i Rowce.”
Źródło poniższej treści: Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej Dyecezyi Poznańskiej przez Józefa Łukaszewicza. Tom I, 1858
Zachowano oryginalna pisownię.
VIII. Kościół parochialny w Gieczu.
„Stary to gród lechicki ta wieś Giecz. W niej znajduje się bardzo starożytny kościół parochialny z kamieni granitowych w sześciany obrabianych z wyciętem w półkola sanctuarium, założony według Gługosza przez Piotra Dunina z Skrzynna, a podobniej do prawdy przez jednego z Przemysławów, książąt wielkopolskich. Wieś Giecz naprzód własność książęca, należała później do archidyakonów pszczewskich, którzy prawo kolacyi tutejszego kościoła mieli. Oglądał go w roku 1638 w czasie wizyty swojej Strzałkowski, archidyakon poznański i tak go opisuje: »Wieś Giecz wcielona do archidyakonatu pszczewskiego; w niej znajduje się kościół z kamieni sztucznie zbudowany, i dachówką przykryty, pod tytułem N.M. Panny i ś. Mikołaja, biskupa i wyznawcy. Prawo kolacyi kościoła tego służy Przewielebnemu archidyakonowi pszczewskiemu.«
– Podług wizyty Rydzyńskiego z r. 1777 pogorzał kościół w Gieczu jakimś przypadkiem w r. 1713. Naprawiony wkrótce potem, był znowu w r. 1777 zrujnowany. Mimo badrzo wielkiej starożytności swojej nie zawiera w sobie żadnych zgoła pomników przeszłości.
We wsi Rusiborzu , należącej do parochii gieckiej znajdowała się w roku 1777 we dworze kapkiczka, w której się za indultem władzy duchownej msza niekiedy odprawiała.
Szkoła. Wizyta Strzałkowskiego z roku 1638 mówi: »Rektora szkoły nie utrzymuje Wielebny pleban.« Wizyta Libowicza z roku 1725 wskazuje wyraźnie jeszcze ślad szkoły w tem miejscu. »Jest tu dom – mówi – w miejscu zniesionej szkoły ( sublatae schole), kosztem teraźniejszego plebana ( Andrzeja Falerskiego ) wystawiony, w którym mieszka utrzymywany hojnością tegoż plebana organista.«
Szpital. Wizyta Rydzyńskiego powiada, że w r. 1777 był w Gieczu dom drewniany wybudowany przez proboszczy miejscowych, w którym mieszkało kilku ubogich utrzymujących się z jałmużny, bo innego funduszu dla tego szpitala nie było.”
Poniższe zdjęcie przedstawia figurę św. Jacka, usytuowaną w ogrodzie przy dawnej szkole w Rusiborzu.

Wnętrze kościoła w Gieczu.





Księża pracujący w parafii Giecz.
Rok | Imię | Nazwisko | Funkcja | Ur. | Święcenia | W parafii od | W parafii do |
Paweł | pleban | 1427 | 1429 | ||||
Mikołaj | Opacz | pleban | 1469 | ||||
Mikołaj | Gołutowski z Gułtów | pleban | 1485 | ||||
Wojciech | z Wrześni | pleban | 1513 | ||||
1725 | Andrzej | Falerski | pleban | 1725 | |||
1768 | Tomasz Józef | Przystanski | pleban | 1736 | 1766 | 1766 | 1767 |
1778 | Antoni | Uminski | pleban | 29.03.1767 | |||
1801 | vacat | ||||||
1807 | Andrzej Gerwazy | Gutkowski | Cur. | 1760 | 1801 | 01-07-1828 zmarł w Gieczu | |
1830 | Jakub | Gagacki | Com. qui in Gułtowy | 06.1828 | 06.1830 | ||
1831 | Vacat dot. 1829/30 r. | Dec.For.Com. | |||||
1831 | Michał | Szczodrowski | Cur. | 1801 | 1827 | 06.1830 | 06.1859 |
1861 | Antoni | Kurowski | Com. qui in Grodziszczko | 1818 | 1847 | 06.1859 | 06.1861 |
1862 | Wincenty | Sulkowski | Com. | 1826 | 1846 | 06.1861 | 15.03.1890 zmarł w Gieczu |
1888 | Walenty | Śmigielski | vacat w Gieczu – Kurator prob.z Mącznik | 1849 | 1875 | 28.05.1888 | 06.1889 |
1893 | Jan Baptysta | Jaensch | vacat w Gieczu -qui in Grodziszczko | 1849 | 1874 | 13.07.1889 | 1896 |
1896 | Tomasz | Staśkiewicz | Proboszcz | 16-09-1839 | 1867 | 25.06.1896 | |
1899 | Marcin | Manicki | Komendariusz | 04.11.1841 | 21.09.1865 | 01.05.1899 | 29.07.1901 |
1901 | Jan | Jaensch | komenda na beneficjium w Gieczu | 1849 | 1874 | 29.07.1901 | 06.1904 |
1904 | Tomasz | Ruszkiewicz | Proboszcz | 1846 | 1873 | 09.07.1904 | 17.07.1913 |
1913 | Marcin | Poczta | na beneficjum w Gieczu | 1881 | 1904 | 17.07.1913 | 31.12.1922 |
1923 | Józef | Pałkowski | Administrator Parafii Giecz | 1872 | 1895 | 01.01.1923 | 28.02.1931 |
1931 | Karol | Zwaka | Proboszcz parafii Giecz i Grodziszczko | 1890 | 1917 | 01.03.1931 | 03.1940 aresztowany |
Parafie w Gieczu i Grodziszczku, położone są na terenie Gminy Dominowo. Pierwsza z nich – w Gieczu została erygowana w X w., druga w Grodziszczku prawdopodobnie w XIII w. Księża zostawali powoływni na proboszczów Nominacją Arcybiskupią. Nominacje publikowane były wówczas w: Directorium Divini Officii ac Missarum, Ordo Officii Divini ad usum Almae Eccles. Metropolitanae, Kościelnym Dzienniku Urzędowym, Miesięczniku Kościelnym dla Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej. Od roku 1931 posługę kapłańską pełnił jeden proboszcz w obydwu parafiach rezydujący w Grodziszczku.
Kościół filialny w Dominowie
Parafii Rzymskokatolickiej w Gieczu

Powojenni kapłani parafii w Gieczu i Grodziszczku.
1 | Tadeusz | Kowalski | 1945 | 1946 |
2 | Marian | Widelicki | 1946 | 1949 |
3 | Leon | Stępniak | 1949 | 1960 |
4 | Jan | Jankowski | 1960 | 1963 |
5 | Damian | Drażdżyński | 1963 | 1969 zm. w Grodziszczku |
6 | Jerzy | Krzyżaniak | 1969 | 1981 |
7 | Jerzy | Kędzierski | 1981 | 1990 |
8 | Zygmunt | Skrzypski | 1990 | 1995 |
9 | Piotr | Til | 1995 | 2000 |
10 | Zbigniew | Uramowski | 2000 | 2006 |
11 | Zbigniew | Nowaczewski | 2006 |
Na cmentarzu przykościelnym w Gieczu spoczywa
ks. Wincenty Sulkowski (*1823 +1890)
proboszcz parafii Giecz w latach 1861-1890.
