Źródło: Szematyzm historyczny ustrojów parafjalnych dzisiejszej Archidiecezji Poznańskiej Poznań 1935
Autor: ks. kanonik Stanisław D. Kozierowski

Zachowano oryginalną pisownię.

 KLESZCZEWO, w, nad Chrząściną na płd.-zach. Kostrzyna, nazwane od Kleszcza, dawna królewszczyzna. Już przed r. 1218 (KDW I. 104) mieli stąd dziesięcinę Joanici pozn., r. 1292 (1, c, II. 690) trzymali K. bracia Sykstus i Wierzbięta z Blizanowa prawdopodobnie z rodu Bylinów-Szreniawitów (dziś w sąsiedz­twie K. znajduje się wieś Bylino), r. 1399 (KBP I. 299) Grzymalita Mroczko, r. 1417 tegoż syn Filip później z Prądna t. j Promna. W XVI w. dzierżyli starostwo K. z Trzebiesławkami Górkowie, z nich r. 1504—10 kasztelan spycimierski Łukasz, r. 1578 kasztelan międzyrzecki Jędrzej, w XVIII w. Wojciech Bardzki r. 1758 i Adam Skarbek Malczewski r. 1771 (Cl. P str. 92, Ł I. 395). Dziesięcinę pobierali Joanici pozn., których komendor Michał r. 1444 (AC II. 1177) wystąpił przeciw sołty­som Mik. Zarembie, Piotrowi Balczowi i Tomaszowi w K. o dzie­sięciny i małdraty, które mieli oddawać jak kmiecie. Kościół parafjalny powstał tu pewnie na schyłku XIII w. przy lokacji wsi na prawie średzkiem r. 1292 (KDW II. 690), wymierzono wówczas w K. 42 ¹/₂ łanów i urządzono sołectwo, które za 30 grzywien nabyli bracia Marcin i Więcesław. R. 1404 był tu proboszczem Idzi, r. 1439 Michał, r. 1441 Stefan. Tytuł kościoła r. 1510 (LBL f. 28 v.) jak dziś Wszyscy Święci, kolatorem Łuk, Górka a. król, było w K. 18 łanów os. 8 ł. op., na sołectwie 7 łanów, z 4 łanów folw. pobierał dziesięcinę proboszcz, który posiadał jako uposażenie 1 łan i karczmę, z obu Nagradowic Prądzyńskiego i Trojana dawano proboszczowi meszne. W XVI w. dom B, opustoszał i przydzielono go do Czerlejna. Staraniem prob. czerlejńskiego Łukasza Lubaszewskiego i sta­rosty k. Adama Malczewskiego stanął ok. r. 1762 nowy drew. przybytek, który od r. 1871 jest parafjalny. Księgi zaczynają się od r. 1771. Prawo prezenty należy do władzy duch. Z starych nazw zasługują na uwagę u K. Plaskota, Zdroiska; w Na- grodowicach, dziś Nagradowicach, siedzieli w XV w. Nowinowie.

 Źródło: Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej Dyecezyi Poznańskiej przez Józefa Łukaszewicza. Tom I, 1858.

Zachowano oryginalną pisownię.

 Kościół parochialny w Kleszczewie.

Kto i kiedy w Kleszczewie wsi królewskiej kościół pa­rochialny założył, nie wiadomo. Istnął on przecież na po­czątku 16. wieku, bo o nim wspomina księga beneficiorum z roku 1510.¹) Na początku 17. wieku tak był zrujnowa­nym, że nabożeństwa w nim odprawiać nie można było. Wizyta Strzałkowskiego z r. 1638 mówi o nim: „W Kle­szczewie probostwo wakuje. Kościół zaś jest spustoszony, zrujnowany i prawie zwalony. Komendę w nim ma ks. Pleban czerleiński, lecz ponieważ kościół kleszczewski jest całkiem zrujnowany, przeto nabożeństwa w nim nie od­prawia, tylko w swoim kościele czerleińskim.” Przez sto blisko lat kościół ten był zamkniętym, grożąc co chwila upadkiem. Dopiero w początkach 18. wieku w miejsce jego wzniesiono nowy, także z drzewa. Wizyta Libowicza z r. 1725 mówi o tym nowym kościele: „Kościół w Kleszcze- wie jest drewniany, w dobrym stanie, szkudłami pokryty.
Jest pod tytułem dawnego kościoła, to jest, pod tytułem WW. Świętych, dotąd nie poświęconym.” Nowy ten kościół miał być dziełem ks. Łukasza Lubaszowskiego, pro­boszcza czerleińskiego, dziekana kostrzyńskiego i Adama Skarbek Malczewskiego, starosty kleszczewskiego, jak o tem napomyka wizyta Rydzyńskiego z r. 1777. »Kościół w Kle­szczewie, dobrach królewskich — mówi wspomniona wi­zyta — był początkowo parochialnym, ale gdy strawiony starością, całkiem runął, parochią jego przyłączono do ko­ścioła w Czerleinie, i tak był afiliowanym przez przeszło lat sześćdziesiąt do wspomnionego kościoła, aż do czasów Wielebnego dziekana Lubaszowskiego, plebana czerleińskiego, który jak z miłości Pana Boga kościół czerleiński,²) od samych fundamentów na nowo wzniósł, tak też przy po­mocy parochian kościół kleszczewski budować zaczął. Po­tem po śmierci jego wzbudził Pan Bóg pobożny umysł ur. Adama Skarbek Malczewskiego starosty kleszczewskiego, który nie mogąc na sobie przewieść, aby zaczęty kościół rujnował się, co tylko do dokończenia go brakło z własnej kieszeni zastąpił i kościół doprowadził do tej ozdobności, w jakiej go dziś oglądamy. Kościół ten jest drewniany pod tytułem WW. Świętych.«
Że w nim żadnych zgoła pomników z przeszłości nie ma, łatwo się domyślić można. Księgi kościelne w Kle­szczewie zaczynają się dopiero od roku 1771 dawniejsze zaginęły.
Szkoły i szpitala W Kleszczewie nie dostrzegłem naj­mniejszego śladu w archiwum konsystorskiem.

1) Jest on nawet daleko dawniejszym; w księgach bowiem konsystorskich znajduje się pod dniem 23. Marca 1439 roku, układ Michała proboszcza w Kleszczewie z posiedzicielem Sołectwa tamże.  
2) Akta kościoła kleszczewskiego opiewają, że w roku 1758. Wojciech Bardzki, starosta kleszczewski kazał rozebrać i drzewo z niego na opał użył; zapewne w miejsce jego ks. Lubaszowski zaczął tu nowy kościół stawiać.

Groby proboszczów parafii Kleszczewo
spoczywających na cmentarzu przykościelnym.

 

 

 

 

 

 

 

 

Groby parafian na cmentarzu przykościelnym.